Naczyniaki – niegroźne zmiany czy sygnał ostrzegawczy? Co warto wiedzieć?

Czym są naczyniaki?

Naczyniaki (łac. angioma) to guzy nowotworowe naczyń, które mogą występować zarówno w skórze, jak i w narządach wewnętrznych. Większość z nich ma łagodny charakter, chociaż istnieją również ich złośliwe odmiany. Dokładne przyczyny powstawania naczyniaków nie są w pełni poznane, ale za główny czynnik uznaje się predyspozycje genetyczne. Co ciekawe, zmiany te często pojawiają się u dzieci, czasem już od urodzenia.

Rodzaje naczyniaków – szczegółowy podział

Naczyniaki to różnorodna grupa zmian nowotworowych. Zdecydowana większość z nich jest niegroźna i nie wymaga leczenia, jednak w przypadku niektórych typów konieczna jest interwencja medyczna. Dlatego też niezwykle ważne jest regularne monitorowanie zmian oraz konsultacja z lekarzem w razie ich szybkiego wzrostu lub pojawienia się niepokojących objawów.

Naczyniaki krwionośne (hemangioma)

To najczęściej występująca grupa naczyniaków, powstająca w wyniku nadmiernego rozrostu naczyń krwionośnych. Mogą pojawiać się w różnych miejscach – na skórze, w tkance podskórnej, a także w narządach wewnętrznych. Ze względu na budowę wyróżnia się kilka typów naczyniaków krwionośnych.

• Naczyniaki włośniczkowe (capillary hemangioma). To najczęstszy typ naczyniaków krwionośnych, składający się z drobnych naczyń włosowatych. Zmiany występują zwykle na skórze i błonach śluzowych, najczęściej u dzieci, ale nie są bolesne Są płaskie lub lekko wypukłe, mają intensywnie czerwoną barwę i często samoistnie zanikają w ciągu kilku lat. 
• Naczyniaki żylne (venous hemangioma). Powstają z nadmiernie rozrośniętych żył. Zmiany są bardziej miękkie w dotyku i mogą mieć niebieskawy odcień. Występują głębiej w tkance podskórnej i zdarza się, że powodują dyskomfort, zwłaszcza gdy osiągają większe rozmiary, ponieważ zaczynają wtedy uciskać sąsiednie tkanki. Mogą pojawiać się w każdej części ciała, a w przypadku dużych naczyniaków zaleca się leczenie, np. skleroterapię lub chirurgiczne usunięcie.
• Naczyniaki tętnicze (arterial hemangioma). Rzadziej występujący typ naczyniaka, powstający z rozrośniętych tętnic. Jego cechą charakterystyczną jest wyczuwalne, zgodne z rytmem serca pulsowanie, które wynika z przepływu krwi tętniczej przez zmianę. Są bardziej problematyczne ze względu na ryzyko krwawienia i często wymagają interwencji chirurgicznej lub embolizacji, aby zapobiec powikłaniom.
• Naczyniaki mieszane (mixed hemangioma). Składają się z różnych typów naczyń – włośniczkowych, żylnych i tętniczych. Ich wygląd i zachowanie zależą od dominującego typu naczyń w zmianie. Mogą występować zarówno na powierzchni skóry, jak i głębiej w tkankach. Wymagają dokładnej diagnostyki i indywidualnie dobranej metody leczenia.

Naczyniaki limfatyczne (lymphangioma)

Są to guzy wywodzące się z naczyń limfatycznych, występujące znacznie rzadziej niż naczyniaki krwionośne. Mogą pojawiać się w różnych częściach ciała, chociaż najczęściej występują w okolicach głowy, szyi oraz pach. Ze względu na typ budowy dzieli się na trzu podtypy.

• Naczyniaki limfatyczne proste (simple lymphangioma). Składają się z poszerzonych naczyń limfatycznych i zazwyczaj mają postać małych, miękkich guzków o barwie zbliżonej do koloru skóry. Zwykle są łagodne i niebolesne, ale często usuwane są ze względów kosmetycznych lub w przypadku, gdy powodują dyskomfort.
• Naczyniaki limfatyczne jamiste (cavernous lymphangioma). Są zbudowane z większych przestrzeni wypełnionych chłonką, co powoduje charakterystyczny obrzęk. Często osiągają znaczne rozmiary, co może prowadzić do ucisku sąsiednich tkanek. Mogą powodować deformacje lub utrudniać codzienne funkcjonowanie, a leczenie zwykle polega na chirurgicznym usunięciu zmiany.
• Naczyniaki limfatyczne torbielowate (cystic lymphangioma). Największy i najrzadszy typ naczyniaka limfatycznego. Zmiany mają postać dużych, torbielowatych struktur wypełnionych płynem. Występują głównie w okolicach szyi i pach, często u noworodków i małych dzieci. Mogą powodować znaczne zniekształcenia i ucisk na sąsiadujące narządy. Wymagają leczenia chirurgicznego, zwłaszcza gdy powodują trudności w oddychaniu lub jedzeniu.

Złośliwe guzy naczyniowe

Chociaż większość naczyniaków ma charakter łagodny, istnieją ich złośliwe odpowiedniki, które stanowią zagrożenie dla zdrowia i życia pacjenta. 

• Naczyniakomięsak (angiosarcoma). Rzadki, ale agresywny nowotwór złośliwy naczyń krwionośnych, który szybko rośnie, niszczy otaczające tkanki i daje przerzuty. Występuje najczęściej na skórze głowy i twarzy u osób starszych, ale może pojawiać się także w narządach wewnętrznych. W tego typu przypadkach konieczne jest szybkie podjęcie leczenia onkologicznego – chirurgii, radioterapii lub chemioterapii.
• Obłoniak złośliwy (malignant hemangiopericytoma). Guz wywodzący się z perycytów (komórek otaczających naczynia krwionośne). Występuje rzadko, ale cechuje się dużą złośliwością i skłonnością do przerzutów. Podobnie jak w przypadku naczyniakomięsaka, stosuje się leczenie chirurgiczne i onkologiczne.

Jak wyglądają naczyniaki i jak je rozpoznać?

Najczęściej występujące naczyniaki krwionośne pojawiają się jako czerwone, różowe lub purpurowe plamy albo guzki na skórze, które powstają na skutek nadmiernego rozrostu naczyń krwionośnych. Z kolei limfatyczne mogą mieć barwę zbliżoną do koloru skóry lub lekko żółtawą.

Charakterystyczne cechy naczyniaków krwionośnych

• Kolor – od jasnoróżowego do ciemnoczerwonego, w zależności od ilości i głębokości naczyń krwionośnych.
• Konsystencja – mogą być miękkie w dotyku, a przy ucisku czasem bledną i powracają do pierwotnego koloru po jego ustąpieniu.
• Kształt – najczęściej są okrągłe lub owalne o wyraźnych brzegach.
• Lokalizacja – mogą występować na każdej części ciała, ale najczęściej pojawiają się na twarzy, szyi, tułowiu i kończynach.

Rodzaje naczyniaków ze względu na wygląd

• Naczyniaki płaskie – wyglądają jak czerwone lub różowe plamy na skórze, często pojawiają się u noworodków. Wiele z nich z czasem samoistnie zanika.
• Naczyniaki guzowate – są wypukłe, mają guzkowatą strukturę i intensywnie czerwoną barwę. Zwykle pojawiają się w pierwszych miesiącach życia dziecka.
• Naczyniaki podskórne – nie są widoczne na powierzchni skóry, ale mogą powodować wyczuwalne zgrubienia pod skórą. Ich obecność potwierdza niebieskawe lub fioletowe zabarwienie skóry.

Jak rozpoznać naczyniaka, który może wymagać konsultacji lekarskiej?

Jeśli naczyniak szybko powiększa się i towarzyszą mu objawy dodatkowe, należy skonsultować zmiany z lekarzem. Warto pamiętać, że naczyniaki zazwyczaj nie powodują bólu. Jeśli jednak pojawia się dyskomfort, ból lub krwawienie, należy zgłosić się do specjalisty.

Naczyniaki w narządach wewnętrznych, tszczególnie jeśli umiejscowione są w wątrobie czy mózgu, mogą powodować poważne objawy i wymagają dokładnej diagnostyki.

Rozpoznanie naczyniaka zazwyczaj odbywa się na podstawie badania fizykalnego. W przypadku wątpliwości lekarz może zlecić dodatkowe badania, np. USG, rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową, aby ocenić głębokość zmiany i jej wpływ na otaczające tkanki.

Czy naczyniaki mogą być niebezpieczne dla zdrowia?

Większość naczyniaków to zmiany łagodne, które nie stanowią zagrożenia dla zdrowia i wymagają jedynie regularnej obserwacji. Jednak w niektórych przypadkach, zwłaszcza gdy dotyczą narządów wewnętrznych, mogą prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych. Alarmujące objawy to bóle brzucha, zawroty głowy, napady drgawkowe, a w skrajnych przypadkach groźne krwawienia wewnętrzne.

Warto też pamiętać, że naczyniaki przybierają także postać złośliwą. Do najgroźniejszych nowotworów należą wspomniane już naczyniakomięsaki, które szybko rosną, niszczą otaczające tkanki i dają przerzuty. W takich sytuacjach konieczne jest natychmiastowe leczenie.

Jakie są metody leczenia naczyniaków?

Pierwszym etapem leczenia naczyniaków jest często farmakoterapia. Stosuje się glikokortykosteroidy oraz beta-blokery, które obkurczają naczynia i zmniejszają ich widoczność.

Laseroterapia

Laseroterapia jest jedną z najnowocześniejszych i najskuteczniejszych metod leczenia naczyniaków, szczególnie tych zlokalizowanych powierzchniowo. Dzięki precyzyjnemu działaniu wiązki laserowej możliwe jest selektywne niszczenie naczyń krwionośnych, z których składa się naczyniak, bez uszkodzenia otaczających tkanek. Światło lasera jest absorbowane przez hemoglobinę zawartą w naczyniach, co powoduje ich koagulację, a następnie naturalne wchłonięcie przez organizm.

Zabieg jest minimalnie inwazyjny, co oznacza, że nie wymaga długiej rekonwalescencji. Bezpieczeństwo laseroterapii sprawia, że może być stosowana również u dzieci oraz osób z wrażliwą skórą. W zależności od wielkości i głębokości naczyniaka zabieg może wymagać kilku sesji, aby uzyskać oczekiwany efekt kosmetyczny i leczniczy.

Skleroterapia piankowa

Skleroterapia piankowa to sprawdzona i skuteczna metoda leczenia naczyniaków oraz innych zmian naczyniowych, polegająca na wstrzykiwaniu środka sklerotyzującego bezpośrednio do zmienionych naczyń. Środek powoduje podrażnienie ścian naczyń krwionośnych, co prowadzi do ich obkurczenia, a następnie całkowitego zamknięcia. Po zamknięciu naczynie stopniowo przekształca się w tkankę włóknistą i ulega wchłonięciu przez organizm.

W przypadku skleroterapii piankowej stosuje się specjalną formę leku w postaci piany, co zwiększa skuteczność zabiegu. Piana lepiej przylega do ścian naczyń i dłużej pozostaje w ich wnętrzu, dzięki czemu działa na większym obszarze i szybciej zamyka zmienione naczynia.

Chirurgia naczyniowa

Chirurgia naczyniowa jest stosowana w trudnych przypadkach, gdy inne, mniej inwazyjne metody leczenia nie przynoszą oczekiwanych rezultatów lub gdy naczyniak jest zbyt duży, głęboko położony bądź powoduje poważne objawy kliniczne. Dotyczy to przede wszystkim naczyniaków zlokalizowanych w narządach wewnętrznych, gdzie istnieje ryzyko powikłań, w tym krwawienia wewnętrznego lub ucisku na sąsiadujące struktury.

FAQ

Jak wyglądają naczyniaki?

Naczyniaki krwionośne najczęściej wyglądają jak czerwone, różowe lub purpurowe plamy bądź guzki na skórze. Naczyniaki limfatyczne zwykle są bezbarwne lub mają kolor zbliżony do skóry. Zmiany mogą być płaskie lub wypukłe, a ich wielkość i kształt zależy od rodzaju naczyniaka.

Czy naczyniaki mogą zniknąć samoistnie?

Tak, wiele naczyniaków, zwłaszcza u dzieci, znika samoistnie w ciągu kilku lat. Dotyczy to głównie naczyniaków włośniczkowych, które często nie wymagają leczenia, a jedynie regularnej obserwacji.

Czy naczyniaki są groźne dla zdrowia?

Większość naczyniaków jest łagodna i nie stanowi zagrożenia dla zdrowia. Jednak naczyniaki narządów wewnętrznych mogą być niebezpieczne ze względu na ryzyko krwawienia lub ucisku na ważne struktury.

Czy laseroterapia jest bolesna?

Laseroterapia jest zabiegiem mało inwazyjnym i zazwyczaj nie powoduje dużego dyskomfortu. W razie potrzeby stosuje się znieczulenie miejscowe, aby zwiększyć komfort pacjenta.

Kiedy konieczna jest operacja chirurgiczna naczyniaka?

Operacja chirurgiczna jest konieczna w przypadku dużych lub głęboko położonych zmian, które powodują dolegliwości, szybko rosną, zagrażają zdrowiu pacjenta lub nie reagują na inne metody leczenia.

Jakie są powikłania nieleczonych naczyniaków?

W przypadku większości łagodnych naczyniaków nie ma powikłań. Jednak naczyniaki narządów wewnętrznych mogą prowadzić do groźnych krwotoków, a szybko rosnące zmiany złośliwe zwiększają ryzyko przerzutów.

Czy każda zmiana skórna o czerwonym zabarwieniu to naczyniak?

Nie każda czerwona zmiana na skórze to naczyniak. Mogą to być inne zmiany naczyniowe, np. pajączki naczyniowe, malformacje naczyniowe lub teleangiektazje. W celu postawienia prawidłowej diagnozy warto skonsultować się z dermatologiem lub chirurgiem naczyniowym.

Jak zapobiegać powstawaniu naczyniaków?

Nie ma skutecznych metod zapobiegania naczyniakom, ponieważ ich przyczyny są głównie genetyczne. Regularne kontrole u lekarza oraz unikanie nadmiernej ekspozycji na słońce zmniejszają ryzyko i powiększenia się.

‍