Jak narkoza wpływa na organizm?

Narkoza – co warto o niej wiedzieć?

Narkoza (w języku medycznym – „anestezja”) to technika znieczulenia, która przypomina głęboki sen. Polega na całkowitym, kontrolowanym i odwracalnym zniesieniu bólu, świadomości, a czasami także napięcia mięśniowego. Wszystko po to, aby zespół operujących lekarzy mógł wykonać zabieg w sposób bezpieczny i zgodny ze sztuką, a pacjent nie czuł bólu.

Za znieczulenie ogólne odpowiada lekarz anestezjolog, który nie tylko wprowadza pacjenta w stan nieświadomości, podając mu odpowiednie leki, ale też czuwa nad nim przez cały czas trwania zabiegu i kontroluje proces wybudzania się. 

Leki, jakie się wówczas podaje, to:

• leki przeciwbólowe – eliminują odczuwanie bólu;
• anestetyki – działają na ośrodkowy układ nerwowy, znoszą świadomość i powodują niepamięć. Są podawane przez cały czas trwania operacji, co umożliwia utrzymanie odpowiedniej głębokości znieczulenia;
• leki zwiotczające (nie zawsze się je podaje, ale są niezbędne np. podczas zabiegów laparoskopowych) – powodują odwracalne porażenie mięśni szkieletowych i hamują odruchy. 

Najczęściej stosowane rodzaje narkozy to:

• znieczulenie wziewne – do wprowadzenia i utrzymania stanu znieczulenia podaje się leki anestetyczne w postaci gazów, które nie drażnią układu oddechowego;
• znieczulenie dożylne – leki podaje się przez wkłucie, potocznie zwane wenflonem;
• znieczulenie złożone – stanowi połączenie dwóch poprzednich rodzajów narkozy, co umożliwia ograniczenie dawek leków (przekłada się to na zmniejszenie ich toksyczności oraz zmniejszenie ryzyka wystąpienia działań niepożądanych).

Co się dzieje podczas narkozy?

Każdy zabieg poprzedza szczegółowa rozmowa z anestezjologiem, w trakcie której lekarz kwalifikuje pacjenta do narkozy oraz instruuje, jaki powinien być odstęp między ostatnim posiłkiem a rozpoczęciem procedury znieczulenia. Wykonanie tego zalecenia jest bardzo ważne, ponieważ pozwala zminimalizować ryzyko zachłyśnięcia treścią pokarmową i w konsekwencji wystąpienia zakażenia dróg oddechowych i zaburzeń oddychania.

W dniu zabiegu pacjent jest przewożony na salę operacyjną, gdzie spotyka się z anestezjologiem i zespołem pielęgniarek anestezjologicznych. Następnie przez maskę podaje się tlen o wysokim stężeniu (co stanowi dodatkową rezerwę tlenową na wypadek trudności podczas intubacji), a w kolejnym kroku leki powodujące zniesienie świadomości (anestetyki), po których pacjent zasypia. Tego momentu wiele osób obawia się najbardziej, ale czy słusznie?

Jak bezpieczna jest narkoza?

Na sali operacyjnej w pełnym skupieniu pracuje zespół lekarzy i pielęgniarek, którzy czuwają nad stanem zdrowia. Pacjent jest nieustannie monitorowany – ma założone elektrody EKG, pulsoksymetr (pozwala kontrolować saturację, czyli wysycenie krwi tlenem) oraz mankiet do pomiaru ciśnienia tętniczego krwi.

Jeśli zabieg wymaga kontroli drożności dróg oddechowych, konieczne może być zastosowanie intubacji, która polega na wprowadzeniu rurki intubacyjnej przez gardło do tchawicy. To daje możliwość mechanicznego wspomagania oddychania podczas narkozy.

‍Personel anestezjologiczny cały czas czuwa nad głębokością znieczulenia i reaguje, gdy zachodzi taka potrzeba.

‍Jak wygląda wyjście z narkozy?

Kiedy lekarz chirurg przeprowadzający zabieg zakończy operację, anestezjolog stopniowo zmniejsza dawkę podawanych leków wpływających na stan świadomości. To sprawia, że pacjent powoli się wybudza, zaczyna samodzielnie oddychać i odzyskuje przytomność. Zostaje przetransportowany do sali wybudzeń, gdzie nadal jest pod czujnym okiem specjalistów, którzy monitorują jego stan i zareagują, gdyby pojawiły się powikłania pooperacyjne.

‍Problemy z wybudzeniem po operacji zdarzają się bardzo rzadko.

‍Czy narkoza ma wpływ na pacjenta?

Narkoza to stosunkowo bezpieczna procedura medyczna, ale nie jest pozbawiona działań niepożądanych. Te jednak zdarzają się niezwykle rzadko i są skorelowane ze stanem zdrowia, wiekiem, a także naturalnymi predyspozycjami. 

‍Po narkozie pacjent może odczuwać senność, dezorientację, problemy z koncentracją i osłabienie, które jednak ustępują dość szybko (najczęściej w ciągu kilku godzin od zakończenia operacji). Pacjent nie pamięta też samego zabiegu, co jest efektem działania leków stosowanych w trakcie znieczulenia ogólnego.Niekiedy po narkozie występują skutki uboczne, takie jak:

• nudności, wymioty;

• ból gardła, chrypka (są wynikiem znieczulenia z zastosowaniem rurki intubacyjnej lub maski krtaniowej);

• senność;

• zaburzenia pamięci krótkotrwałej.

O wiele rzadziej występują nieprawidłowości w układzie oddechowym czy krążeniowym. 

Narkoza to procedura medyczna, bez której trudno dzisiaj wyobrazić sobie jakąkolwiek operację. To dzięki niej lekarze mogą przeprowadzać nawet najbardziej skomplikowane zabiegi w sposób bezpieczny i bezbolesny. Środki wykorzystywane w anestezjologii są bezpieczne, rzadko powodują powikłania, a korzyści wynikające z ich stosowania przeważają nad potencjalnymi szkodami.

‍FAQ

Jakie mogą być skutki uboczne narkozy?

‍Najczęściej po znieczuleniu ogólnym pojawia się chwilowa dezorientacja, senność, osłabienie. Mogą też wystąpić nudności, wymioty, ból głowy oraz ból gardła. Wszystkie jednak bardzo szybko przechodzą, a poważniejsze powikłania zdarzają się bardzo rzadko.

Jak długo organizm oczyszcza się z narkozy?

‍Organizm dość szybko pozbywa się leków podawanych w trakcie narkozy. Wiele jednak zależy od ogólnego stanu zdrowia pacjenta, jego wieku oraz typu operacji.

Co się dzieje z ciałem podczas narkozy?

‍Będąc w narkozie, człowiek nie ma świadomości. Podawane leki wywołują zniesienie bólu, zahamowanie odruchów oraz napięcia mięśniowego. Nie pamięta się też przebiegu operacji.‍

Jak narkoza wpływa na psychikę?

‍Narkoza nie zmienia psychiki, tylko czasowo oddziałuje na organizm, aby możliwe było bezpieczne przeprowadzenie zabiegu.